مدیر حوزه‌های علمیه گفت: بر اساس اقتضائات دنیای امروز ما نیاز داریم که گفتمان علمی انقلاب اسلامی در جهان صادر شده و این پیام به زبان های مختلف ترجمه شود.
آن چه در ادامه می آید بخشی از سخنان آیت‌الله علیرضا اعرافی در مراسم افتتاحیه نمایشگاه گفتمان علمی انقلاب اسلامی (ویژه آثار منتخب علوم انسانی اسلامی به ۳۴زبان زنده دنیا) است که بیست و پنجم بهمن ماه در سالن همایش‌های غدیر دفتر تبلیغات اسلامی ایراد شده است.
طرح گفتمان علمی انقلاب اسلامی حقیقتاً یک کار ارزشمندی است که حدود ۱۵ نهاد حوزوی و دانشگاهی در آن همکاری داشته اند و هدف نیز این بوده که دستاورد این نهادها در ترجمه، تولید و بازتولید آثار علوم انسانی و اسلامی در عرصه بین الملل تنظیم و جمع آوری و ارائه شود.
یکی از دستاوردهای یکصد سال اخیر حوزه به خصوص در چند دهه بعد از انقلاب اسلامی تولید آثار به زبان های زنده دنیا بوده است. ما اگر به حوزه‌های نجف و قم در صد سال قبل برگردیم تقریباً می توان گفت پرونده آنان در تولید و ترجمه آثار شیعه به زبان های دیگر خالی است البته موارد نادری در نجف و قم و تهران و … می‌توان پیدا کرد که آثاری به زبان های دیگر تولید کرده اند همچون قرآن به چند زبان قبل از این صد سال ترجمه شده است.همچنین برخی آثار فقهی، کلامی ، تفسیری ترجمه شده بود ولی قبل از صد سال و حتی قبل از ۵۰ سال اخیر این آثار به زبان های غیرفارسی بسیار اندک بوده البته زبان عربی از بقیه متفاوت است گرچه ترکی و انگلیسی هم آثاری دارد.
ما در همه عرصه ها یعنی منابع و متون و معارف اسلامی شاهد تحول خوبی هستیم. در حوزه و قلمرو منابع و مصادر اصلی علوم اسلامی شاهد ترجمه های خوبی از قرآن هستیم و گفته شده قرآن به صد زبان ترجمه شده است در حالی که کتاب مقدس مسیحیان بالای هزار ترجمه به زبان های دیگر دارد.
این نکته را هم باید در نظر گرفت که بعد از قرآن منابع حدیثی مانند کافی و یا نهج البلاغه و صحیفه سجادیه و… هم ترجمه شده است و بخش دیگر هم علوم و دانش های اسلامی در فقه و فلسفه و کلام و… است و در معارف اسلامی هم کتبی چون آثار شهید مطهری کارهای خوبی انجام شده و نوع کار هم برخی ترجمه معمولی، برخی اقتباس و برخی تولید است.
این آثار به ۵۰ زبان ترجمه شده و تنوع شکلی و زبانی در آثار را شاهد هستیم و تولیدکنندگان هم متنوع هستند و در پرتوی این موج جدید شاهد محتوای متنوعی هم در قلمروهای مورد اشاره می باشیم ضمن آن که در بُعد کادرسازی نیز در حال حاضر هزاران نفر در ایران و بیش از ۱۰۰ کشور دنیا در این عرصه ها تربیت شده اند که خود موفقیت چشمگیری به شمار می رود.
انسان وقتی به کشورهای شرق آسیا سفر می‌کند چون زبان آنها گنجایش معارف دینی را نداشته است احساس می کند که دین اسلام گسترش چندانی نداشته و کاروان تولید و ترجمه به زبان‌های دیگر گنجایش زبان‌های مختلف برای تحمل بار معارف اسلامی را توسعه می‌دهد.
البته برخی اشخاص حقیقی نیز در این روند به سان یک امت عمل کرده اند. مرحوم آقای لاری یکی از این نمونه ها است. آقای خسروشاهی و جعفرالهادی(خوشنویس) و آقای انصاری هم در زمره این بزرگان هستند و در پرتو انقلاب کاروان پژوهش و تولید و ترجمه به زبان‌های دیگر فعال شده است.
کار ترجمه و تولید از لحاظ ساختاری متکثر و پراکنده است که البته تا اینجا طبیعی است و نمی‌توان کل کار ترجمه و تولید را در یک ساختار متمرکز کنیم و اگر شدنی هم بود مطلوب نبود؛ ولی نقطه محوری این است که یک نقشه کلان و راهبرد جامع و خطوط کلی که این حلقه‌ها را در یک زنجیره قرار دهد، در اختیار نداریم؛ از این رو بایستی نقشه جامعی مبتنی بر نیازسنجی و اولویت‌سنجی داشته باشیم که الان در اختیار نیست و حل آن نیازمند عزم جمعی و اراده قوی است و گفتمان علمی باید این خلأ را برطرف سازد.
از سوی دیگر باید توجه داشت که در کیفیت ترجمه و تولید هم ضعف‌های قابل توجهی داریم؛ بنده به نقاط مختلف دنیا سفر کرده‌ام و معتقدم کیفیت آثار ما متناسب با کمیت نیست و تولید آثار نیازمند ورزیدگی های بیشتری است. تناسب محتوا با فرهنگ و گفتمان حاکم بر کشورها هم از دیگر موضوعاتی است که باید رعایت شود؛ بیشتر آثاری که ما تولید می کنیم مبتنی بر ادبیاتی است که در حوزه قم و نجف به کار می رود و این ادبیات نمی تواند وارد ادبیات کشورهای دیگر شود.
مساله مهم دیگر فقدان یک نیازسنجی است به خصوص باید ببینیم در دنیای غرب چه چیزی مورد نیاز است یعنی جهان مخاطب خود را بشناسیم. همچنین نیازمند اولویت گذاری در زبان ها هستیم و شاید اولویت های کنونی مناسب نباشد.
ضعف دیگر ناظر به این است که نیاز به واژه‌سازی و تولید ادبیات به زبان‌های مختلف برای تحمل معارف اسلامی هستیم، ما پیشتر پروژه تولید ادبیات علوم اسلامی در زبان ژاپنی و چینی و … را آغاز کردیم؛ ولی به نتیجه مورد نظر نرسیده است؛ لذا باید واژگان معادل را با دقت انتخاب کنیم، از سوی دیگر محتاج نوعی نظام منسجم در نشر در عرصه بین المللی هستیم، هر چند که اختاپوس های مسلط بر نظام نشر بین المللی به خصوص در غرب اجازه نمی دهند ولی راه های نرفته ای هم هست که ما دنبال نکرده ایم.
نکته دیگر هم باید مورد توجه باشد، بحث تجمیع آثار است.ما دایرة المعارف های متناسب با مناطق دنیا و اسلام در نقاط دیگر نداریم. البته مؤسسه ای برای تولید دایرة المعارف های مناطق مختلف اسلامی تاسیس شده است.
رسالت امروز ما برای نشر معارف اسلام و آموزه های ناب قرآن و اهل بیت(ع) و نیز صدور گفتمان علمی انقلاب اسلامی بسیار سنگین است و باید بتوانیم نیازمندی های دنیای امروز در این عرصه و تشنگی‌های موجود را پاسخ دهیم.
