وابسته فرهنگی کشورمان در کویته با بیان اینکه زبان فارسی زبان مادری همه ایرانیان است، گفت: زبان فارسی بزرگترین پشتوانه و تکیه‌گاه زبان‌های ایرانیان، چه کردی، بلوچی، پشتو و چه ترکی آذری و صدها لهجه محلی در ایران و حوزه تمدنی ایرانی است.
همزمان با «روز جهانی زبان مادری» (۲۱ فوریه)، مراسمی با حضور و سخنرانی سید ابوالحسن میری، وابسته فرهنگی و مسئول خانه فرهنگ ایران در کویته به همت «بلوچی لبزانکی دیوان (مؤسسه ادبیات بلوچی)» و با همکاری آکادمی علوم و تحقیقات بلوچستان در سالن همایش‌های باشگاه خبرنگاران شهر کویته برگزار شد.
یارمحمد بادینی، رئیس مؤسسه ادبیات بلوچی با بیان اینکه زبان بلوچی در کنار 70 زبان دیگر در پاکستان در معرض انقراض قرار دارد، گفت: اگر اقدام اساسی و جدی در خصوص توجه به زبان برداشته نشود، همه این زبان‌ها در آینده نه چندان دور به فراموشی سپرده خواهد شد.
عبدالقادر رند، از شخصیت‌های فرهنگی کویته و مسئول کتابخانه «کتاب جاه» با انتقاد از سخنان ظفرعلی بلوچ مدیرکل فرهنگی ایالت بلوچستان که گفته بود «بلوچ‌ها بیشتر سندی هستند تا بلوچ»، اظهار داشت: بیان حرف‌های ناشایستی مثل این، از زبان یک مسئول دولتی قابل محکوم است. دفاع از هویت فرهنگی و زبان، وظیفه همه ما است.
تبادل فرهنگ؛ بهترین راه برای معرفی و زنده نگه داشتن زبان مادری
لعل محمد خان کاکر، رئیس بنیاد شهید بازمحمد کاکر و از اندیشمند زبان پشتو، به نقل از بیانات شاه محمد مری، شخصیت ادبی معروف قوم بلوچ گفت که تجلیل از روز زبان مادری بدان معنا نیست که زبان و یا گویش خود را بر دیگر زبان ها و یا گویش ها برتر بدانیم.
وی افزود: باید به همه زبان‌ها احترام بگذاریم و از کینه توزی و تبعیض نسبت به زبان‌های دیگر که در حقیقت عشق و علاقه به زبان مادری را کمرنگ می‌کند، اجتناب کنیم. تبادل فرهنگ بهترین راه برای معرفی و زنده نگه داشتن زبان مادری در سطح جهان است.
علی بابا تاج، از نویسندگان قوم هزاره و مدرس زبان فارسی در دانشکده دولتی ژنرال موسی کویته در سخنان خود، عنوان کرد که بعد از اصلاحات هجدهم در بندهای قانون اساسی پاکستان، اقدامات خوبی در گذشته برای ترویج زبان‌های محلی از سوی دولت فدرال و محلی برداشته شد و تدریس زبان‌های محلی جزئی از برنامه‌های درسی مدارس قرار داده شد.
عبدالقیوم بیدار، رئیس جامعه ادبی براهوی نیز به اشتراکات لغت بین زبان براهوی و فارسی و دخالت انگلیس‌ها برای فارسی زدایی در شبه قاره و سرزمین بلوچستان اشاره کرد.
ثاقبه بی بی، سخنران بعدی همایش درباره ریشه تاریخی زبان بلوچی گفت: کارهای زیادی باید در سطح مردمی برای زنده نگه داشتن زبان‌های محلی صورت گیرد.
جبار لالا، خبرنگار ارشد زبان پشتو نیز از محرومیت زبان‌های محلی در ایالت بلوچستان خبر داد و گفت: تا زمانیکه تدریس زبان‌های محلی در مدارس اجرایی نشود، خطر انقراض شدن زبان‌های محلی وجود خواهد داشت. بنگالی‌ها مبارزه خود با دفاع از هویت فرهنگی خویش شروع کردند و این مبارزه به آزادی بنگال به اتمام رسید.
وی ادامه داد: مطالبه ما از دولت این است که زبان‌های محلی را در برنامه‌های درسی در مدارس شامل کنند و همه کنشگران زبان و ادبیات محلی باید یکدست شوند و این موضوع را از دولت تقاضا کنند. در غیر آن، زبان‌های ما در آینده نزدیک به زبان موزه‌ای تبدیل خواهد شد.
عبدالرزاق سالار، از خبرنگاران قوم بلوچ در اظهارات خود پیشنهاد کرد که زبان‌های محلی را باید به زبان‌های اقتصادی تبدیل کنیم و برای این کار به حمایت سیاسی نیاز داریم. احزاب سیاسی – قومی باید کارکنان و هواداران خود را موظف بسازند که به زبان محلی تکلم کنند.
حاجی شاه بیگ، رئیس مؤسسه «آماچ ادبی دیوان» گفت: فردوسی در شاهنامه واژه‌های «بلوچ و کوچی» را بکار برده که هردو یک قوم هستند، بلوچ به صحرا نشینان می‌گوید و کوچی به کوه نشینان و هردو به یک زبان تکلم می‌کنند. هیچ تفاوتی بین بلوچی و براهوی وجود ندارند ولی عده‌ای سعی می‌کنند که بلوچی و براهوی را دو زبان جدا از یکدیگر معرفی کنند و اینگونه بلوچی را به زبان‌های کوچک تقسیم کنند. این وظیفه ما است که در سطح مردمی از هویت خود دفاع کنیم.
پلین بلوچ، برنده انتخابات اخیر مجلس ایالتی بلوچستان از منطقه پنجگور و نماینده حزب سیاسی نشنئال پارتی قول داد که موضوع زبان و فرهنگ را به صورت جدی در دولت پیگیری کند و صدای مردم و ملت در مجلس باشد.
سید ابوالحسن میری، وابسته فرهنگی و مسئول خانه فرهنگ ایران در کویته، مهمان ویژه و آخرین سخنران این برنامه بود که ضمن گرامیداشت روزجهانی زبان مادری، بیان داشت که در دنیا بیش از هفت هزار زبان وجود دارد که پنجاه درصد آن در معرص انقراض قرار دارد.
وی افزود: در ایران نیز 76 زبان زنده در حال گویش است که در بین اقوام مختلف تکلم می‌شود و 2 درصد از جمیعت ایران به زبان بلوچی که گویش مشترک با ایالت بلوچستان پاکستان هم است، صحبت می‌کنند و همه اقوام ساکن ایران، به صورت آزادانه برای حفظ هویت فرهنگی خویش فعالیت می‌کنند.
میری در ادامه با اشاره به سابقه و دلیل نامگذاری این روز، اهداف اصلی روز جهانی زبان مادری را برشمرد و گفت: این روز را نه یک یا چند نماینده زبان‌های محلی و قومی، بلکه کشور بنگلادش با ۲۰۰ ملیون جمعیت در سال ١٩٩٩ برای پاسداشت زبان ملی خود (بنگالی) پیشنهاد آن را به یونسکو ارائه داد و در سال ٢٠٠٠ در مجمع عمومی به تصویب رسید.
وابسته فرهنگی کشورمان در کویته افزود: هم بر اساس فلسفه اعلامیه و قطعنامه روز بین‌المللی زبان مادری و هم به لحاظ تاریخی، زبان فارسی «زبان مادری ایرانیان» است. زیرا قرن‌ها است زبان شعر و ادب، آموزش و تاریخ نگاری تمامی مردم و اقوام ایران‌زمین بوده و مادران همه این تیره‌های ایرانی در کنار صدها لهجه و گاه زبان محلی رایج در کشور، به آن سخن می‌گفته و می‌گویند. زبان فارسی زبان مادری همه ایرانیان و پیوند دهنده «فرزندان ایران» است.
وی تصریح کرد: زبان فارسی بزرگترین پشتوانه و تکیه‌گاه زبان‌های ایرانیان، چه کردی، بلوچی، پشتو و چه ترکی آذری و صدها لهجه محلی در ایران و حوزه تمدنی ایرانی است. بی‌شک تضعیف و انقراض آن، ضعف و انقراض همه این لهجه‌ها و زبان‌ها در برابر زبان‌های سلطه‌گر جهانی و منطقه‌ای خواهد بود.
وابسته فرهنگی کشورمان در کویته همچنین، گفت: زبان فارسی زمانی از استانبول تا شبه قاره هند، زبان علم و زبان رسمی بود، امروز توسط همین قدرت‌های سلطه‌گر در معرض خطر قرار گرفته است. انگلیسی‌ها در شبه قاره هند، زبان فارسی را که زبان رسمی و دیوانی حذف کردند و زبان انگلیسی را جایگزین آن کردند.
وی با اشاره به توجه جمهوری اسلامی ایران به زبان‌های محلی گفت: علاوه بر آموزش و پژوهش و برگزاری برنامه‌های فرهنگی متنوع توسط دستگاه‌های مختلف، صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران نیز از جمله رادیو آوا با پخش ترانه‌ها و موسیقی‌های سنتی و محلی، در حفظ خرده فرهنگ‌ها، زبان‌ها و گویش‌های محلی تلاش می‌کند.
میری به تلاش‌های خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در کویته برای پاسداشت زبان و ادبیات فارسی و توجه به زبان‌های محلی ایالت بلوچستان اشاره کرد و گفت: چاپ کتاب «سخن دل» از سوی این نمایندگی فرهنگی که در آن شاعران فارسی گوی ایالت بلوچستان معرفی شده‌اند و برگزاری برنامه‌های تجلیل و بزرگداشت مفاخر ادبی مشترک ایران و ایالت بلوچستان از جمله تلاش‌های خانه فرهنگ برای پاسداشت زبان و ادبیات فارسی است.
وی در پایان سخنان خود، پیشنهاد کرد که کتا‌ب‌های فارسی به زبان‌های محلی ایالت بلوچستان ترجمه و منتشر شود و از آمادگی خانه فرهنگ ایران در کویته برای همکاری در این زمینه خبر داد.
