محمدحسن مقیسه در نشست «هم‌گرایی فرهنگی و ادبی ایران و آمریکای لاتین، افق‌های نو» بیان کرد: یکی از نقاط اشتراک مردم ایران و مردم کشورهای امریکای لاتین علاقه به نوشتن و خواندن است و دیگر اشتراک مردم ایران و امریکای لاتین، روحیه ضد اسرائیلی است.
«نشست هم‌گرایی فرهنگی و ادبی ایران و امریکای لاتین، افق‌های نو» با حضور محمدحسن مقیسه؛ استاد زبان و ادبیات فارسی، امیر بیگ‌محمدی؛ مسئول آژانس ادبی تماس و احمد میانجی؛ متخصص حوزه روسیه در سرای ملل سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
ادبیات غنی ایران و آمریکای لاتین
در ابتدای این نشست محمدحسن مقیسه با اشاره به اینکه شناخت مردم ما از مردم کشورهای امریکای لاتین، بسیار اندک است، بیان کرد: بدون شک تقارب و تعامل فرهنگی در درجه اول و در درجه بعد رفت‌وآمدهای سیاسی و تجاری باعث می‌شوند که ما اثرگذاری خوبی در منطقه امریکای لاتین داشته باشیم. ما با مردم منطقه امریکای لاتین از چند لحاظ همسانی داریم؛ اولین اشتراک ما روحیه مبارزه با ظالمان است. همان‌طور که می‌دانید ایران در طول تاریخ همواره مورد تاخت‌وتاز قرار گرفته است، امریکای لاتین همچنین تجارب تاریخی‌ای را داشته و مردم آن منطقه مبارزات زیادی با کشورهای مستعمره داشته‌اند.
وی ادامه داد: دومین مولفه‌ای که مردم ایران را با مردم کشورهای امریکای لاتین مرتبط می‌کند، ادبیات غنی هر دو منطقه است. می‌دانید که کشور ما ادبیات کلاسیک غنی‌ای دارد. آثار شاعران بزرگی چون حافظ و سعدی و فیلسوفان و عارفان بزرگ، هنوز که هنوز است در دانشگاه‌های بزرگ جهان تدریس می‌شوند. کشورهای امریکای لاتین نیز به ادبیات به‌خصوص ادبیات داستانی شناخته می‌شوند. اصلا خواندن داستان‌های ادبی میان مردم کشورهای امریکای لاتین مرسوم است. پس دومین نقطه اشتراک مردم ایران و مردم کشورهای امریکای لاتین علاقه به نوشتن و خواندن است. سومین نقطه اشتراک مردم ایران و امریکای لاتین، روحیه ضد اسرائیلی است. در واقع روحیه ظلم‌ستیزی مردم امریکای لاتین به‌مرور تبدیل به روحیه ضد اسرائیلی شده است.
مقیسه گفت: کشورهای امریکای لاتین هم‌اکنون حیات خلوت کشور امریکا تلقی می‌شوند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، رهبر کشور ما به هیئت‌های امریکای لاتین تاکید کردند که به فرهنگ بومی و آداب و رسوم سنتی خودشان توجه کنند. ما دو کتاب «شرح اسم» نوشته هدایت‌الله بهبودی و «خون دلی که لعل شد» را داریم که سرگذشت رهبر انقلاب را روایت کرده‌اند. راوی کتاب «خون دلی که لعل شد» رهبر انقلاب است و این کتاب تا به امروز به زبان‌های مختلفی ترجمه شده و در بیشتر از بیست کشور جهان چاپ و منتشر شده است.
وی ادامه داد: من با توجه به مولفه‌هایی که اینجا بیان کردم می‌دانم آنچه امروز امریکای لاتین آن را می‌پذیرد، همین چیزی است که در کشور ما با عنوان ادبیات مقاومت شناخته می‌شود. کتاب « خون دلی که لعل شد» اخیرا در امریکای لاتین معرفی شده است. این کتاب در آینده نزدیک به زبان پرتقالی ترجمه و منتشر می‌شود.
مترجم‌ها؛ سربازان فرهنگی
امیر بیگ‌محمدی نیز در این نشست گفت: براساس آمار و گزارش‌هایی که سازمان‌های جهانی دادند، امروزه زبان انگلیسی به عنوان زبان اول جهان شناخته می‌شود و تا چند سال دیگر زبان اسپانیولی از حیث گسترش به زبان انگلیسی نزدیک می‌شود. ما به همین دلیل باید ارتباط بیشتری با کشورهای اسپانیولی‌زبان برقرار کنیم. هم‌اکنون بزرگ‌ترین نمایشگاه کتاب اسپانیولی در مکزیک برگزار می‌شود. این جابه‌جایی در امریکای لاتین هم هست، یعنی زبان اسپانیولی در امریکای لاتین توسعه یافته است و ما اگر آشنایی بیشتری با زبان اسپانیولی داشته باشیم، مخاطبانی را در امریکای لاتین خواهیم داشت.
در بخش دیگر این نشست بیگ‌محمدی بیان کرد: قله‌های ادبیات لاتین نه تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان شناخته شده است. ما از حیث آشنایی با ادبیات لاتین وضعیت خوبی داریم. امریکای لاتین دارد تعاملات فرهنگی‌اش را با کشورهای دیگر افزایش می‌دهد. به نظر من بهتر است که تعاملات فرهنگی و ادبی بین ایران و امریکای لاتین افزایش یابد.
وی همچنین مطرح کرد: من فکر نمی‌کنم که امریکای لاتین مجموعه‌ای از کشورهای مشترک‌المنافع باشد. شاید یک مضرب مشترک پایینی را بتوانیم در نظر بگیریم. ولی واقعیت این است که در امریکای لاتین هم تفاوت‌هایی در آرا و نظرات سیاسی وجود دارد.
او افزود: اولین سربازهای فرهنگی در هر موقعیتی مترجم‌ها هستند. ما تا چه حد می‌توانیم با کمک مترجمان روی مردم امریکای لاتین تاثیر بگذاریم؟ با توجه به گزارش‌های میدانی، ما مجموعه خوبی از نظر ترجمه آثار ایرانی به زبان اسپانیولی نداریم. به نظر می‌رسد در میدان عمل ما نتوانستیم از ظرفیت‌ها استفاده کنیم.
مسئول آژانس ادبی تماس بیان کرد: رهبر روز یکشنبه در جریان بازدید از سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران مطلبی با مضمون اینکه کتاب‌های فارسی باید به دست مترجمان بومی در کشورهای دیگر ترجمه و منتشر شود، بیان کردند. ما از این منظر پایگاه خوبی در امریکای لاتین نداریم.
احمد میانجی متخصص حوزه روسیه گفت: امریکای لاتین در گذشته به شرق و سوریه وابسته بود اما شاید چندگرایی امریکای لاتین با چندگرایی شوروی متفاوت باشد. ما در کشورهای امریکای لاتین تشنگی برای معنویت را احساس می‌کنیم. این چیزی نبود که در ادبیات فکری شوروی باشد.
او بیان کرد: حوزه فکری عشق و عرفان قابل مانور است. یا ما حوزه فکری عشق و عرفان ایرانی را در امریکای لاتین توسعه می‌دهیم و یا اجازه می‌دهیم میدان در اختیار رقبا قرار بگیرد.
او در پایان گفت: مسئله دیگر این است که ما نتوانستیم از ظرفیتی که چهل و چند سال روی آن کار کردیم، استفاده کنیم. ما به و‌اسطه تحصیل افرادی از کشورهای مختلف جهان در ایران، نیروهای زیادی را برای ترجمه آثار ایرانی به زبان‌های دیگر آموزش دادیم اما نمی‌توانیم از آن‌ها استفاده کنیم.
