در سرای ملل نمایشگاه بین المللی کتاب درباره نکات مهم برای یک ترجمه موثر حرف زده شد.
نشست خبری پژوهشکده مصباح الهدی در سرای ملل نمایشگاه کتاب برگزار شد. در این نشست درباره اهمیت ترجمه به زبان های دیگر و همچنین نکات لازم برای ترجمه یک اثر که با فرهنگ و زبان کشور مقصد هماهنگ باشد حرف زده شد.
یکی از موضوعاتی که درباره آن حرف زده شد استفاده از پاورقی در متون ترجمه شده بود؛ در ترجمه بهتر است ابهامات داخل متن توضیح داده شود تا از پاورقی استفاده شود چرا که پاورقی زیاد برای مخاطب حوصله سر بر خواهد بود.
از آنجایی که کتب داخلی ما اصطلاحاتی دارد که متناسب با زبان ما نوشته شده است روند ترجمه باید طوری جلو برد که برای مخاطب با زبان مقصد قابل فهم باشد برای مثال استفاده از جمله ای مانند جشن پتو بدون توضیح باعث می شود کاربر احساس کند سربازها مورد حمله توسط نیروهای خودی قرار گرفته اند.
موضوع دیگر برای چاپ یک کتاب ترجمه شده به استفاده از رنگ جلد مناسب با توجه به کشور مقصد مربوط می شود؛ مخاطب در نگاه اول جلد کتاب را می بیند و این استفاده از رنگ های جذاب محلی است که میتواند مخاطب را به سمت آن کتاب سوق دهد.
مباحث حقوقی نیز در ترجمه برای کشور مقصد اهمیت دارد چرا که مثلا در کشورهای مختلف ورود نوجوانان به میدان جنگ ممنوع است یا مثلا ازدواج در سنین پایین موضوع دیگری است که در ترجمه اهمیت دارد و متن باید طوری ترجمه شود که باعث نگاه منفی به کشورمان شود.
در ترجمه متون به عربی نباید به سایر کشورها توهین شود برای مثال کتب دفاع مقدسی ما روایتگر زمانی است که ما با عراق درگیر جنگ بودیم اما الان رابطه خوبی با این کشور داریم و ترجمه اشتباه ممکن است مخاطب را به این سمت ببرد که هنوز ایران با کشور عراق درگیری دارد.
چالش های فرهنگی در ترجمه یک اثر به چه صورتی است؟
ترجمه یعنی چالش و به معنای انتقال یک مفهوم به کشوری دیگر است. هر زبان برای یک معنا وضع شده و یک زبان معیاری برای تولید سایر زبان ها وجود نداشته است و هرزبان با توجه به حالات و اتفاق ها واژگان را وضع کرده است.
در ترجمه دو رویکرد وجود دارد. یکی استفاده از افراد کشور مقصد است تا فرد بتواند کتاب را فهمیده و سپس به کشور مقصد بفهماند. زبان انگلیسی زبانی است که گویشوران غیر مادری بیشتری از افراد مادری دارد.
روند یک ترجمه مناسب به چه صورت است؟
ترجمه باید در یک محیط آزمایشگاهی توسعه داده شود. یکی از این کارها گرفتن بازخورد از گویشور است که در فضای روسی اسن کار انجام شد. نگاشته شدن کتابی در فضای انگلیسی نیز به همین صورت بوده است. ما با آزمایش محصول نهایی کار را ارايه کردیم و زبان دار یا کسی که نیتیو زبان را بلد است به کار گرفتیم. وقتی زبان دان کار را ترجمه میکند ابتدا یک تست اولیه از او گرفته می شود و سپس کتاب بخش بندی شده و هر بخش باید در زمان خاصی ارسال شود و سپس یک ناظر نیتیو روی آن نظر می دهد و پس از اتمام کامل ترجمه کتاب برای مقابله ارسال می شود و یک فرد زبان دان دیگری اقدام به اصلاح متن به نوعی که فرد مخاطب آن را متوجه شود می کند. پس از این مرحله کتاب برای یک ویراستار نیتیو ارسال میشود که ویراست نهایی را انجام می دهد. در صورت ایراد فرد ادیتور برای مصاحبه میرود تا ایرادات بررسی شود پس از این مرحله نیز کتاب برای چاپ نمی‌رود و این بار کتاب به کشور مقصد ارسال میشود تا بازخورد مخاطب گرفته شود و در صورت عدم وجود مشکل کتاب برای چاپ ارسال میشود.
اگر زباندان قرار نیست کار را ترجمه کند یک فرد بومی کتاب را ترجمه میکند باید از مشاور ترجمه استفاده شود تا متن به طور کامل با توجه به کشور مقصد ترجمه شود. ترجمه بک کار فردی نیست و باید یک تیم کامل روی آن فعالیت داشته باشند.
آیا ترجمه کتاب به زبان های دیگر با این فرآیند طولانی صرفه اقتصادی دارد؟
مخاطب برای کتاب باید هزینه کند و قیمت گذاری کتاب در هر کشور با توجه به بوم آن منطقه انجام می شود. مخاطب زمانی متوجه ارزش کتاب خواهد شد که برای آن هزینه پرداخت کند و در صورتی که کتاب را رایگان دریافت کند هرگز ارزش آن را نخواهد فهمید.
