سخنرانان در جلسه رونمایی از کتاب «خانه حاج قاسم کجاست؟» از ضرورت بازگشت به دین و رخدادهای تاریخ اسلام بویژه رخدادها و روایت‌های پیرامون شخصیت و زندگانی پیامبر مکرم اسلام(ص) برای جریان‌های داستان‌نویسی در جامعه امروز گفتند و نقش تربیتی اسلام در پرورش شخصیت‌هایی چون سردار شهید حاج قاسم سلیمانی را بازگو کردند.
نشست رونمایی از کتاب مجموعه داستان «خانه حاج قاسم کجاست؟» سه‌شنبه (دوازدهم دی ۱۴۰۲) با حضور و سخنرانی سید مهدی خاموشی و سعید طاوسی مسرور و با همراهی علی اکبر اشعری و محسن چینی‌فروشان در سرای کتاب برگزار شد.
سیدمهدی خاموشی در این نشست گفت: منِ انسانی می‌تواند یا تحت تکوین الهی رشد یابد یا حرکت معکوس داشته باشد و در سمت و سوی الهی حرکت نکند. خدا انسان را خلق کرده تا به خدا برسد اگر به غیر این حرکت کند این نقشه را بهم ریخته است. اما منِ رشد یافته کیست؟ گاهی فرد در جایگاه فاسدی قرار می‌گیرد، اما در مسیر الهی حرکت می‌کند مانند همسر فرعون. آیات الهی بارها بر این هدف تاکید کرده‌اند که باید منِ الهی را از مسیر شیطانی نجات دهیم، چرا که رابطه بین ایمان و رشد عمل صالح لحظه‌ای است.
وی در ادامه با اشاره به منِ رشد یافته در شهدایی مانند حاج قاسم سلیمانی، افزود: حاج قاسم اهل اقدام بود و با کسی تعارف نداشت. او در جریان امت سازی درد امت را داشت. باید بدانیم که منِ رشد یافته راهش با اطاعت از امام تکمیل می‌شود. حاج قاسم نیز تحت اطاعت ولی فقیه بود چون ولایت فقیه شاخه‌ای از اطاعت امام است. اگر منِ رشد یافته در راه خدا قرار بگیرد خداوند نیز از او راضی است.
خاموشی ادامه داد: حاج قاسم با سلطه مبارزه کرد همانطور که در قرآن تاکید می‌شود که منِ رشد یافته در مقابل ظلم می‌ایستد. اکنون در سراسر جهان نام حاج قاسم شناخته شده و حتی معروف‌تر از انقلاب اسلامی است، چرا که او فرمانده مبارزه با نظام سلطه بوده است. حاج قاسم عاشق جنگ بود و مردانه در برابر جور ایستاد. می‌گفت اگر من را شهید کنید خون من هم با شما مبارزه می‌کند. اسطوره حاج قاسم بدلی ندارد و امروز منِ حاج قاسم در میان سایر مبارزان با سلطه گسترش یافته است.
وی با بیان اینکه منِ انسان در صورتی که با نقشه کمال الهی گره بخورد و ولایت پذیر شود، رشد می‌یابد و قدرت تاریخی پیدا می‌کند، عنوان کرد: ما باید ببینیم بعد از حاج قاسم چندتا انسان مانند او می‌توانیم پرورش دهیم. نظام تربیتی ما باید به گونه‌ای باشد که بتوان چنین انسان‌هایی را رشد داد. مکتب حاج قاسم مکتب عملی است که باید رهرو آن باشیم. کتاب‌هایی این چنینی برای شهیدانی مانند حاج قاسم کم است. وقتی رفتار حاج قاسم را مقابل ایتام شهدا می‌بینیم متوجه می‌شویم که چه میزان منِ او رشد یافته است. درسی که از حاج قاسم می‌گیریم ارتفاع منِ انسانی است.
طاووسی مسرور در ادامه این نشست با بیان اینکه جایزه خاتم این سعادت نصیبش شده که از بزرگترین شخصیت تاریخ، پیامبر اکرم (ص) سخن بگوید و برای ترویج نام، سیره و راه او تلاش کند گفت: در سوره انشراح می‌خوانیم خداوند ذکر و یاد پیامبر(ص) را بالا برده است و اگر در بین جامعه‌ای که ادعای مسلمانی دارد غیر از این باشد ما مشکل داریم و از خدا و دستوراتش دور شده‌ایم. یکی از میدان‌هایی که در این باره ظرفیت دارد، ادبیات است و ما به جوایزی چون خاتم نیاز داریم تا باعث شوند آثار مختلفی درباره آن حضرت(ص) نوشته شود.
وی با اشاره به کتاب «خانه حاج قاسم کجاست؟» افزود: نخستین داستان کتاب «خانه حاج قاسم کجاست؟» در جایزه خاتم برگزیده شد. در این داستان بین شهادت حاج قاسم و جعفر بن ابی طالب مقایسه‌ای شده است. یعنی آن فضایی که شهادت جعفر در صدر اسلام ایجاد می‌کند با فضای شهادت حاج قاسم در کشور و در دل رهبر ما ایجاد می‌شود.
این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به کتاب «مُسَکّنُ الفُؤاد عِنْدَ فَقْدِ الْأحبّة وَ الْأولاد» نوشته شهید ثانی، بیان کرد: در این کتاب مطرح شده که چگونه می‌توان به کسی که عزیزی را از دست داده، دلداری داد. در این متن آمده که برای رسول خدا(ص) هم حوادثی چون قطعه قطعه شدن عمویش و یا شهادت جعفر رخ داده است.
طاووسی مسرور ادامه داد: نویسندگانی که می‌خواهند داستان‌های کوتاه و بلند درباره رسول اکرم(ص) بنویسند، می‌توانند بین امروز و دیروز ارتباط برقرار کنند و به ریشه‌ها و عقبه‌های ما بازگردند. خُلق عظیم و شخصیت پیامبر(ص) از وجوهی است که باید در داستان‌ها مورد توجه قرار گیرد و در نسبت به امروز سنجیده شود. در داستان هدی حشمتیان در کتاب «خانه حاج قاسم کجاست؟» بازی کردن پیامبر(ص) با کودکان و ایتام محل توجه بوده است. حال نوع رفتار حاج قاسم با ایتام و شهدا را ببینید. پیامبر به گونه‌ای با ایتام رفتار می‌کرد که آنها جای خالی پدرشان را حس نمی‌کردند. برای این کار ما ظرفیت‌های بسیاری داریم و آن قدر داستان از پیامبر(ص) وجود دارد که اغلب به حاشیه رفته است، در صورتی که می‌تواند بن‌مایه داستان‌ها قرار گیرد.
این محقق تاریخ اسلام در ادامه به کتاب «همنام گل‌های بهاری» اشاره کرد و گفت: نویسنده برای تالیف این کتاب کم حجم ۵۰۰ منبع را بررسی و به ۱۳۰ منبع ارجاع داده و به صورت دقیق سیره فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، عبادی و… بیان کرده است. مشورت پذیری، هدیه دادن و هدیه گرفتن، نسبت حضرت و طبیعت، رفتارش با حیوانات، از دیگر سجایای پیامبر(ص) است که می‌تواند بن مایه‌ای برای داستان‌های امروز قرار بگیرد.
طاووسی مسرور با بیان اینکه در یکی از داستان‌های کتاب «خانه حاج قاسم کجاست» از شیوه رفت و برگشت برای بیان مفاهیم سیره نبوی استفاده کرده است، یادآور شد: شیوه دیگر طرح مستقیم سیره نبوی است. لازم نیست همه جا بیان شود که سیره پیامبر(ص) چنین بود و چنان؛ می‌توان بدون تکلف ویژگی‌های شخصیتی پیامبر(ص) را وصف کرد. ما نویسندگان بسیار خوبی داریم که ضرورت دارد با شیوه‌های مختلف مفاهیم سیره نبوی را منتقل کنند.
در بخش دیگری از این نشست علی اکبر اشعری، درباره جایزه خاتم چنین توضیح داد: طی سال‌های برگزاری این جایزه حدود پنج هزار عنوان اثر به دبیرخانه رسیده است. نهمین دوره جشنواره خاتم در بخش‌های دانش آموزی و بزرگسال با موضوعات بازنمایی و بازگویی و بازآفرینی شخصیت و شیوه زندگی پیامبر اکرم(ص) نمایش تأثیر وجوه شخصیت پیامبر اکرم(ص) در زندگی نزدیکان، اصحاب و معاصران ایشان، آفرینش ابعاد و نحوه آشنایی و الفت با زندگی پیامبر(ص) در نظرگاه اشخاص و افراد دیگر در طول تاریخ تا دوران معاصر و امروز برگزار می‌شود.
وی ادامه داد: علاقه‌مندان می‌توانند در محورهایی از جمله داستان کوتاه در حداکثر پنج هزار کلمه در دو حوزه بزرگسال و کودک و نوجوان، داستان کوتاهِ کوتاه (داستانک، داستان کوچک، داستانِ مینیمال) در حداکثر صد کلمه؛ همچنین در بخش ویژه نیز با محوریت ارسال طرح رمان و شرکت در کارگاه نوشتن رمان زیر نظر اساتید مطرح کشور، پس از بررسی و گزینش طرح‌های ارسالی شرکت کنند.
محسن چینی فروشان هم در ادامه با اشاره به گسترش جایزه خاتم طی سال‌های برگزاری‌اش گفت: در ابتدا تصور نمی‌کردیم این دانه (جایزه خاتم) تا این حد بزرگ شود، اما پیامبر(ص) در جامعه ما مظلوم است. حتی در صحبت‌ها کمتر از سیره پیامبر کد داده می‌شود.
وی همچنین به ظرفیت داستان کوتاه برای بیان سیره نبوی اشاره کرد و ادامه داد: این بستر برای انتقال پیام بسیار خوب است به ویژه در دوره کنونی که همه چیز مینی مال شده، ظرفیت بزرگی است. داستان کوتاه همیشه زنده است و در طول تاریخ می‌تواند مورد توجه باشد. از این ظرفیت در ادبیات ما غفلت شده است. ما حتی در ادبیات مقاومت هم داستان کوتاه کم داریم و می‌شود در این حوزه بیشتر کار کرد.
چینی فروشان در پایان یادآور شد: باید منابع میانی در اختیار نویسندگان قرار گیرد تا با ارجاع به آن بتوانند آثار مناسب بنویسند. مثنوی پر از داستان درباره پیامبر(ص) است و می‌شود مفاهیم نبوی را از این منابع جمع آوری و در اختیار محققان قرار داد.
