سید احمد میرزاده گفت: می‌توان در شعر نوجوان از حماسه هم استفاده کرد؛ حماسه ظرفیت مغفول‌مانده ادبیات نوجوان ماست. حماسه‌ها با ارزش‌ترین دارایی ادبی یک ملت هستند.
همزمان با سومین روز از دومین مرحله دوره آموزش شعر و داستان کودک و نوجوان «قاصدک»، سیداحمد میرزاده در کارگاهی با موضوع «خود ارزیابی در ادبیات کودک» گفت: داوری درباره یک اثر هنری دو بخش دارد؛ ۱- بخش مربوط به قواعد هنری و فنی ۲- بخش مربوط به سلیقه و پسند شخصی منتقد. معمولا همه اختلاف‌نظرهای هنری و داوری به بخش سلیقه ربط دارد و نه موضوعات فنی. هیچکس به برگزیده نشدن اثری که دارای اشکالات واضح وزنی است اعتراض نمی‌کند.
زبان محاوره شما را فریب می‌دهد
وی با اشاره به اینکه وقتی درباره خوش آمدن یا نیامدن از شعری حرف می‌زنیم، بخشی از آن به پسند زیبایی‌شناسی ما باز می‌گردد که امری نسبی است، بیان کرد: احساس زیبایی در انسان وقتی پدید می‌آید که افق عاطفی فرد در لحظه رویارویی با پدیده هنری با آن همسو باشد. عناصر تشکیل‌دهنده افق عاطفی فرد متعدد است که مهمترین آن، عنصر تداعی است. شاید بتوان گفت تداعی زیرساخت تمام آرایه‌های بلاغی است. تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه و… همه نتیجه آنند که از امری، امر دیگر تداعی شده است.
او ادامه داد: مثلا در ترکیب «از جنس باران» کلمه «جنس» برای بانویی که از آن پارچه‌های لطیف ابریشمی و امثال آن را به یاد می‌آورد تعبیری لطیف است و برای ماموری که در ستاد مبارزه با مواد مخدر کار می‌کند، یادآور مفهومی دیگر؛ لذا احساس این دو فرد نسبت به کلمه واحد یکسان نیست. تفاوت تداعی‌ها، تفاوت سلیقه‌های هنری و تفاوت سبک‌ها را می‌سازد. حال شاعر یا نویسنده کودک باید به این توجه داشته باشد که احساس شخصی او نسبت به واژه‌ها آیا نتیجه تداعی مواردی تجربه شده برای کودک نیز هست یا خیر؟
این پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان تأکید کرد: برای خود ارزیابی یک اثر باید به چند مورد توجه کرد؛ ۱. چارچوب نظری نقد چیست؟ ۲. اثر در کدام نوع از انواع ادبیات کودک‌محور نوشته شده است؟ (درباره کودکان است؟ برای کودکان است؟ صرفا مخاطب آن کودک است؟ کودکانه نماست؟ و…) ۳. چک لیستی از عناصر فنی داشته باشید و براساس آن به شکل همه جانبه و ساختارمند تک تک عناصر را بررسی کنید. در نهایت اثر خود را برای مدتی کنار بگذارید و سپس دوباره سراغ آن بروید.
وی در ادامه فهرستی از پرسش‌ها را به عنوان چک لیست برای بررسی شعر و داستان ارائه کرد و گفت: توصیه می‌کنم کسانی که در ابتدای کار شعر کودک هستند، شعر محاوره‌ای نسرایند، زیرا زبان محاوره شما را فریب می‌دهد و فکر می‌کنید که شعر لطیفی گفته‌اید؛ اما حقیقت این است که ضعف‌های زبان را متوجه نمی‌شوید.
حماسه ظرفیت مغفول‌مانده ادبیات نوجوان ماست
این شاعر و نویسنده با بیان اینکه ما در شعر کودک با ادبیات تعلیمی و در شعر نوجوان علاوه‌بر آن با ادبیات عاطفی هم مواجه هستیم، ادامه داد: می‌توان در شعر نوجوان از حماسه هم استفاده کرد؛ حماسه ظرفیت مغفول‌مانده ادبیات نوجوان ماست. حماسه‌ها با ارزش‌ترین دارایی ادبی یک ملت هستند. اما هنوز هم وقتی می‌خواهیم برای نوجوان کار حماسی انجام دهیم، شاهنامه را بازنویسی می‌کنیم. نبرد بین خیر و شر از ابتدای خلقت بوده و تا انتهای آن هست، نمی‌توان این موضوعات را از نوجوانان پنهان کرد. محکوم کردن مطلق جنگ یک امر رمانتیک نشدنی است. دنیای بدون جنگ تنها در یک صورت میسر است و آن اینکه مظلومان، ظلم ظالمان را تا بی‌نهایت بپذیرند. این مطلوب هیچ انسان آزاده‌ای نیست.
سید احمد میرزاده در پایان با اشاره به طوفان‌الاقصی و منبع الهام بودن این موضوع برای حماسه‌سرایی گفت: اسرائیل همیشه یک رژیم کودک‌کش بوده و جنایات او علیه بشریت در تاریخ ثبت است. طوفان الاقصی یک حماسه شکوهمند و تمام عیار است که تا ابد ماندگار خواهد بود. در نبرد بین ظالم و مظلوم کسی که می‌تواند کاری کند و نمی کند سمت ظالم ایستاده است. شما اهل قلم هستید و کاری از شما برمی‌آید. پیشنهاد می‌کنم در حمایت از این حماسه شکوهمند با نگاه خلق حماسه برای مخاطب نوجوان با نگاه قیام در برابر ظلم ظالم به حماسه‌سرایی بپردازیم. از شما می‌خواهیم در این میدان وارد شوید و آثارتان را برای خانه کتاب و ادبیات ایران بفرستید.
در ادامه، جلسات جمع‌بندی سلسله کارگاه‌هایی بررسی مبانی شعر و داستان توسط مهدی مردانی و محمد گودرزی دهریزی برگزار شد.
